Η πάρεση προσώπου είναι μια νευρολογική πάθηση που εκδηλώνεται σαν μια αδυναμία κίνησης των μυών του ήμισυ του προσώπου. Οφείλεται σε μια προσβολή του προσωπικού νεύρου (VII εγκεφαλική συζυγία). Η πάρεση μπορεί να είναι παροδική ή μόνιμη. Θα αναφερθούμε στην πάρεση προσώπου περιφερικού τύπου, που οφείλεται σε προσβολή του πυρήνα της VII συζυγίας στη γέφυρα ή σε προσβολή του προσωπικού νεύρου κατά τη διαδρομή μετά την έξοδό του από τη γέφυρα.
Το προσωπικό νεύρο είναι υπεύθυνο για την κινητική νεύρωση μυών του προσώπου, για την αισθητική νεύρωση μικρού τμήματος του έξω ακουστικού πόρου και για τα πρόσθια 2/3 της γλώσσας, για την αίσθηση της γεύσης στα πρόσθια 2/3 της γλώσσας, καθώς και για την παραγωγή δακρύων (δακρυϊκούς και ρινικούς αδένες) και σάλιων (σιελογόνους αδένες, υπογνάθιο και υπογλώσσιο).
Στην πάρεση του προσώπου ο ασθενής παρουσιάζει τα εξής:
- ασυμμετρία στο πρόσωπο με έλξη της γωνίας του στόματος προς την υγιή πλευρά
- εξαφάνιση ρυτίδωσης
- λαγόφθαλμο (μικρή πτώση βλεφάρου)
- σιελλόρροια
- αδυναμία σύσφιξης του βλεφάρου
- αδυναμία ανύψωσης φρυδιών
- αδυναμία επίδειξης δοντιών
- αδυναμία σφυρίγματος
- αδυναμία να «φουσκώσει» το στόμα
Αιτίες
Η πιο συχνή είναι η ιδιοπαθής πάρεση προσώπου ή πάρεση του Bell. Δεν εντοπίζεται κάποιο αίτιο κατά τη διερεύνηση, αν και υπάρχει συσχέτιση με ιογενή προσβολή του νεύρου. Στην πλειοψηφία των περιστατικών η πάρεση είναι παροδική και σε μεγάλο ποσοστό η αποκατάσταση της βλάβης είναι πλήρης.
Υπάρχουν αιτίες σχετιζόμενες με λοιμώξεις, κυρίως ιογενείς. Η πιο συχνή οφείλεται στον ιο VZV (έρπητα ζωστήρα), προκαλώντας δερματικό εξάνθημα γύρω και μέσα από το αυτί, έντονο πόνο στο αυτί και γύρω περιοχή και απώλεια της γεύσης. Η πάρεση του προσώπου είναι πιο βαριά και αν δεν ξεκινήσει η αγωγή εντός 72 ωρών, η αποκατάσταση πέφτει στο 50% των περιστατικών.
Άλλες περιπτώσεις σχετίζονται με όγκους, με τον πιο συχνό το ακουστικό νευρίνωμα. Λιγότερο συχνή είναι όγκοι του προσωπικού νεύρου (νευρίνωμα/schwannoma), διάφοροι όγκοι στην περιοχή της γεφυροπαρεγκεφαλιδικής γωνίας, στη νευροϊνωμάτωση τύπου ΙΙ και όγκοι στην παρωτίδα.
Η μαστοειδίτιδα, η έσω και η έξω ωτίτιδα μπορούν να προκαλέσουν επίσης προσβολή του προσωπικού νεύρου.
Ένα αιμαγγείωμα, ένα ανεύρυσμα της καρωτίδας αρτηρίας ή μια αρτηριοφλεβώδης δυσπλασία μπορούν να αποτελέσουν αιτία μετατόπισης και πίεσης του νεύρου σε μια πάρεση.
Άλλες αιτίες είναι από τραυματισμό στο κεφάλι με κάταγμα του κροταφικού οστού, σαρκοείδωση, σύνδρομο Miller Fisher, σύνδρομο Guillain-Barre και πολλαπλή σκλήρυνση.
Μετά τη διάγνωση ακολουθεί η διερεύνηση της αιτίας με μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου με σκιαγραφικό. Ανάλογα με τα αποτελέσματα μπορεί να σταλούν και περαιτέρω εξετάσεις αίματος.
Θεραπεία
Στην ιδιοπαθή πάρεση προσώπου η θεραπεία συνίσταται με κορτιζόνη από το στόμα για μερικές μέρες, με έναρξη της θεραπείας εντός 72 ωρών. Ο ασθενής πρέπει να προστατεύει το μάτι αν δεν κλείνει βάζοντας πολύ συχνά τεχνητά δάκρυα και το βράδυ κατά την κατάκλιση να κλείνει το μάτι με οφθαλμικό επίδεσμο, για να αποφευχθεί βλάβη στον κερατοειδή.
Στην περίπτωση του συνδρόμου Ramsay Hunt, η θεραπεία πρέπει να ξεκινήσει στις πρώτες 72 ώρες με κορτιζόνη από το στόμα και αντιϊκά φάρμακα (ακικλοβίρη, φαμκικλοβίρη ή βαλακικλοβίρη). Επίσης γίνεται χρήση τεχνητών δακρύων και οφθαλμικού επιδέσμου.
Δεν συνίσταται η χρήση βιταμινών ή φυσικοθεραπείας λόγω έλλειψης αποτελεσματικότητας.
Πρόγνωση
Στην ήπια προς μέτρια πάρεση προσώπου, η αποκατάσταση γίνεται συνήθως σε 2 μήνες. Εάν η πάρεση είναι βαριά, χρειάζεται περισσότερο χρόνο.
Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν πλήρη αποκατάσταση της πάρεσης και όσο πιο ελαφριά είναι αρχικά, τόσο υψηλότερο είναι αυτό το ποσοστό. Η παρουσία προηγούμενου επεισοδίου πάρεσης προσώπου αποτελεί αρνητικό παράγοντα για την αποκατάσταση.
Στην περίπτωση που ο ασθενής δεν παρουσιάζει καμία βελτίωση εντός 2μήνου, συνίσταται η διενέργεια ηλεκτρομυογραφήματος προσώπου που προσδιορίζει τον βαθμό αποκατάστασης του νεύρου και θα αποσαφηνήσει τυχόν ανάγκης αποσυμπίεσης του νεύρου.
