Οι σχέσεις είναι ένα βασικό συστατικό από το οποίο είναι φτιαγμένη η ζωή των ανθρώπων. Ο άνθρωπος ζει μέσα σε σχέσεις. Σχετίζεται τόσο βιολογικά, όσο και ψυχολογικά με αυτές. Οι ερωτικές σχέσεις είναι μια από τις κατηγορίες σχέσεων που ο άνθρωπος αναπτύσσει συναισθήματα και δίνει νόημα και έμφαση στην ίδια τη ζωή του. Στις σχέσεις πρέπει να υπάρχει η ενσυναίσθηση, η θέληση, ο πόθος, η ερωτική έλξη και η επιθυμία. Ο άνθρωπος να κατανοεί τα συναισθήματά του αλλά και τα συναισθήματα του συντρόφου του, τις ανάγκες του και τις προθέσεις του. Επίσης, να έχει την ικανότητα να συγχωρεί και τον εαυτό του και τον σύντροφό του. Μια ισορροπημένη σχέση βασίζεται στην καλή επικοινωνία, στην αγάπη, στον έρωτα, στην αμοιβαιότητα.
Αρκετές είναι οι φορές που συναντώνται σχέσεις εξάρτησης. Οι σχέσεις εξάρτησης είναι τις περισσότερες φορές καταστροφικές. Συνήθως ο ένας από τους δύο συντρόφους έχει εμμονή με τον άλλον και του εκδηλώνει με κάθε τρόπο την αγάπη του και ο άλλος δεν αντέχει τη συναισθηματική αυτή εξάρτηση και επιθυμεί διέξοδο από αυτή τη δυσάρεστη κατάσταση που βιώνει.
Οι σχέσεις εξάρτησης αλλοιώνουν κάθε όμορφο συναίσθημα που δημιουργείται στους συντρόφους. Χαρακτηρίζονται από φόβο, απελπισία και απόγνωση. Δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση, ελευθερία και ισοτιμία. Η θεωρούμενη αγάπη δεν είναι αληθινή και μεταφράζεται ως εξάρτηση.
Στις σχέσεις εξάρτησης παρατηρούνται κάποια χαρακτηριστικά για τους συντρόφους που τις βιώνουν. Ξεκινούν την επισύναψη της σχέσης τους, λόγω μιας ιδιαίτερης σφοδρής έλξης και έντονης ερωτικής επιθυμίας. Θεωρούν πως έχουν βρει ότι τους έλειπε από τη ζωή τους και έχουν καλύψει τα συναισθηματικά τους κενά. Αισθάνονται πληρότητα και λειτουργούν ορμώμενοι από το πάθος τους. Αυτά συμβαίνουν στην αρχή της σχέσης τους και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Στην πορεία της σχέσης και της καθημερινότητάς τους, αρχίζουν και εμφανίζονται οι πρώτες ματαιώσεις και απογοητεύσεις. Αισθάνονται ότι χάνουν τον έλεγχο που έχουν για τον σύντροφό τους και στη συνέχεια για τη σχέση τους. Έχουν την ανάγκη να ανακτήσουν τον έλεγχο της κατάστασης και να καταφέρουν να αλλάξουν τις δυσμενείς συνθήκες και να αποζητούν την αγάπη και την ασφάλεια από τον σύντροφό τους. Όταν η αγάπη αναζητείται με αυτόν τον τρόπο και συσχετίζεται με πόνο και ματαίωση, τότε πρόκειται για εξάρτηση.
Μια σχέση εξάρτησης γίνεται παθολογική και βιώνεται ως αρνητική συνθήκη, όταν υπάρχει δυσλειτουργική αλληλεπίδραση ανάμεσα στους συντρόφους. Τα προσωπικά όρια του εαυτού απομονώνονται και ακυρώνονται. Νιώθουν δεσμευμένοι και αιχμάλωτοι από τον σύντροφό τους και αδυνατούν να λειτουργήσουν με ελεύθερη βούληση. Αυτό συμβαίνει, γιατί κυριαρχεί μέσα τους το άγχος της εγκατάλειψης. Αν επέλθει ο χωρισμός και το τέλος της σχέσης εμφανίζουν συχνά και κατάθλιψη.
Η συναισθηματική εξάρτηση αφορά ένα μοτίβο συμπεριφοράς που χαρακτηρίζεται από δυσπροσαρμοστικό, διάχυτο και υπερβολικό ενδιαφέρον προς τον ερωτικό σύντροφο. Οδηγεί σε απώλεια ελέγχου και απόσυρση από κοινωνικές ή άλλες δραστηριότητες. Η συμπεριφορά αυτή καθορίζεται από την κυριαρχία της σκέψης και της αγάπης του ενός συντρόφου στον άλλον.
Η συναισθηματική εξάρτηση ελλοχεύει κάποια ψυχοπαθολογία. Αφορά μια διαταραχή ελέγχου συναισθημάτων και παρόρμησης. Επηρεάζει σημαντικά τη διάθεση και εμφανίζει ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές. Ο άνθρωπος κατακλύζεται από επαναλαμβανόμενες, επίμονες και εμμονικές σκέψεις για το σύντροφό του.
Ο άνθρωπος που θα δημιουργήσει σχέση εξάρτησης μπορεί να πάσχει από έντονο φόβο εγκατάλειψης ή αποχωρισμού και να έχει την ανάγκη για συνεχόμενη φροντίδα. Τις περισσότερες φορές εκδηλώνει ανασφάλεια και έλλειψη βούλησης και αναζητά συνεχώς επιβεβαίωση. Δεν αναγνωρίζει τα συναισθήματά του και έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση. Δεν εκτιμά και δεν αγαπά τον εαυτό του. Αδυνατεί να εκφράσει τις σκέψεις του και τις ανησυχίες του λόγω του φόβου εγκατάλειψης. Προσπαθεί να ικανοποιεί τον σύντροφό του, βάζοντας πίσω τις δικές του επιθυμίες. Όλο αυτό διογκώνεται μέσα του και εκφράζει εξαρτητικά και επιθετικά την αγάπη του.
Ένας ακόμα παράγοντας που δημιουργεί ένας άνθρωπος μια εξαρτητική σχέση είναι αυτή που συνδέεται με τον τύπο δεσμού. Μαθαίνει να επισυνάπτει σχέσεις μέσα από τις προσωπικές του εμπειρίες. Το να δημιουργήσει μια ισορροπημένη σχέση εξαρτάται από το είδος της σχέσης δεσμού που βίωσε ως παιδί με τους πρωταρχικούς φροντιστές του. Ο άνθρωπος που δεν έλαβε ενδιαφέρον στην παιδική του ηλικία έχει μεγαλύτερη ανάγκη να λάβει από τον σύντροφό του αυτά τα συναισθήματα. Επιπρόσθετα, μπορεί να θεωρεί την τρυφερότητα ως αδυναμία και έχει μειωμένη ικανότητα ενσυναίσθησης.
Οι επιπτώσεις μια εξαρτητικής σχέσης είναι πολλές. Αρχικά, ο άνθρωπος που τη βιώνει αδυνατεί να δώσει τέλος σε αυτή τη σχέση. Οι λόγοι ποικίλοι. Η υποτίμηση, η υποβίβαση, η έλλειψη βούλησης τον κάνει ακόμα πιο αδύναμο να λειτουργήσει αντιδραστικά. Οι συγκρούσεις με τον σύντροφό του τον επηρεάζουν, του γεννούν άγχος και εμφανίζει ψυχοσωματικά συμπτώματα. Ο φόβος της μοναξιάς επίσης συντελεί στη σίγαση των αρνητικών συναισθημάτων που νιώθει. Μια ακόμη επίπτωση της εξάρτηση ενός ανθρώπου από το σύντροφό του, είναι η ολοένα αυξανόμενη ενασχόληση με εκείνον και η αδυναμία ελέγχου της συμπεριφοράς αυτής. Σταδιακά οδηγείται σε έλλειψη συγκέντρωσης και αδιαφορία για κάθε άλλη δραστηριότητα που δεν αφορά τη σχέση.
Όπως ακριβώς και οι υπόλοιπες εξαρτήσεις εκτός από την αρχική ευχαρίστηση προκαλεί πολλά αρνητικά συναισθήματα και πόνο. Είναι σημαντικό να διερευνηθούν οι δυσλειτουργικές συμπεριφορές, οι σκέψεις γύρω από την αγάπη και τον έρωτα και να πραγματοποιηθεί μια αλλαγή των συμπεριφορών και να αναθεωρηθούν οι διαπροσωπικές τους σχέσεις. Στόχος να είναι η ψυχική ισορροπία των συντρόφων μέσα στη σχέση.
