Το γλαύκωμα είναι μία ομάδα παθήσεων που προκαλεί προοδευτική, βραδεία εκφύλιση του οπτικού νεύρου. Είναι η δεύτερη αιτία μη αναστρέψιμης τύφλωσης παγκοσμίως και αποτελεί απειλή για το άτομο και το κοινωνικό σύνολο λόγω της αθόρυβης εγκατάστασης και εξέλιξής της. Στον ανεπτυγμένο κόσμο το 50% των πασχόντων δεν γνωρίζουν την πάθησή τους, ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες το ποσοστό αυτό είναι πολύ μεγαλύτερο. Η τύφλωση -μετά τον καρκίνο και τις καρδιακές παθήσεις- αποτελεί το μεγαλύτερο φόβο των ανθρώπων.
Το οπτικό νεύρο έχει τη δομή ενός «καλωδίου» που αποτελείται από 1,2 εκατ. «σύρματα» δηλαδή οπτικές ίνες, που είναι υπεύθυνες για την μεταφορά των φωτεινών ερεθισμάτων στον εγκέφαλο. Ο αριθμός τους παραμένει σταθερός κατά τη διάρκεια της ζωής μας, με μια μικρή φυσιολογική απώλεια στις μεγάλες ηλικίες. Αντιθέτως στο γλαύκωμα η απώλεια αυτή είναι ταχύτερη, με αποτέλεσμα το οπτικό νεύρο να υφίσταται βλάβη και μακροπρόθεσμα να μειώνεται η όραση.
Λόγω της «ύπουλης» φύσης της πάθησης δεν προκαλούνται διαταραχές της όρασης παρά μόνο σε προχωρημένο στάδιο όπου επηρεάζονται διαδοχικά η περιφερική όραση, η αντίληψη των χρωμάτων και τελικά η κεντρική όραση (διάβασμα).
Παράγοντες κινδύνου
- Ενδοφθάλμια πίεση (ΕΟΠ): Παλαιότερα υπήρχε η πεποίθηση ότι οι ασθενείς με γλαύκωμα έχουν απαραίτητα αυξημένη πίεση στα μάτια (φυσιολογικές τιμές ΕΟΠ από 12 έως 21mmHg). Σήμερα κάτι τέτοιο δεν ισχύει καθώς γλαύκωμα αναπτύσσουν και άτομα με φυσιολογική πίεση.
- Ηλικία: Σωστά θεωρείται πως το γλαύκωμα είναι νόσος που αφορά μεγαλύτερες ηλικίες. Συνήθως σε μεγάλες ηλικίες διαγιγνώσκονται προχωρημένα γλαυκώματα με εκτεταμένες και μη αναστρέψιμες βλάβες. Από την άλλη πλευρά ειδικές μορφές γλαυκώματος μπορούν να εμφανιστούν κατά την παιδική και νεανική ηλικία και συνήθως είναι πιο επιθετικές.
- Κληρονομικότητα: Ο πιο συχνός τύπος γλαυκώματος, το πρωτοπαθές γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας, είναι κληρονομικός.
- Η χρήση στεροειδών: Υπάρχουν μερικές ενδείξεις που συνδέουν το γλαύκωμα με την χρήση στεροειδών και αυτό αφορά σε μεγάλες δόσεις.
- Το πάχος του κερατοειδούς
Άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες αποτελούν η μυωπία, ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή υπέρταση, οι ημικρανίες.
Η πρώιμη ανίχνευση του γλαυκώματος μέσω τακτικού και πλήρους οφθαλμολογικού ελέγχου είναι το κλειδί για την προστασία της όρασης από βλάβες που μπορεί να προκαλέσει το γλαύκωμα.
Ο τακτικός έλεγχος των ματιών θα πρέπει να πραγματοποιείται:
- Στην ηλικία των 30 και 35 ετών
- Κάθε δύο χρόνια μεταξύ 40 και 60 ετών
- Τέλος κάθε έτος μετά τα 60
Τακτικές οφθαλμολογικές εξετάσεις για το γλαύκωμα αποτελούν η τονομέτρηση και η οφθαλμοσκόπηση.
Περαιτέρω διερεύνηση γίνεται με περιμετρία (οπτικά πεδία), γωνιοσκοπία, παχυμετρία κερατοειδούς και με σύγχρονες απεικονιστικές μεθόδους (laser πολαριμετρία GDX, συνεστιακή laser οφθαλμοσκόπηση HRT και οπτική τομογραφία συνάφειας OCT).
Όπως αναφέρθηκε στις περισσότερες περιπτώσεις η εγκατάσταση και η εξέλιξη του γλαυκώματος είναι ασυμπτωματική. Οριστική θεραπεία της νόσου δεν υπάρχει. Συνήθως χορηγούνται φάρμακα (κολλύρια) για τον έλεγχο της ενδοφθάλμιας πίεσης.
Γι΄ αυτό το λόγο ο ρόλος του ασθενούς είναι σημαντικός. Η τακτική παρακολούθηση και η σωστή συμμόρφωση στις οδηγίες του οφθαλμιάτρου είναι καθοριστικές παράμετροι για την εξέλιξη της πάθησης.
