Η ψυχοθεραπεία σημαίνει «θεραπεία της ψυχής». Είναι μια μορφή θεραπείας των ψυχικών διαταραχών, στην οποία ένας εκπαιδευμένος επαγγελματίας ψυχικής υγείας παρέχει μια συμφωνία συνεργασίας με τον ασθενή και μέσα από μια καθορισμένη θεραπευτική επικοινωνία, λεκτική και μη λεκτική, επιδιώκει να ανακουφίσει τη ψυχική διαταραχή, να αντιστρέψει ή ακόμα και να μεταβάλει τη δυσπροσαρμοστική συμπεριφορά και να ενθαρρύνει την πρόοδο και την ανάπτυξη της προσωπικότητας. Υπάρχει ένα μεγάλο φάσμα τύπων ψυχοθεραπειών. Ένας ασθενής μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε διαφορετικές προσεγγίσεις αναλόγως τη διαταραχή του και τις τεχνικές της κάθε θεραπείας.
Επιγραμματικά θα αναφερθούν οι τύποι των ψυχοθεραπειών που εφαρμόζονται από πιστοποιημένους ψυχοθεραπευτές. Είναι η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία, η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία, η οικογενειακή θεραπεία, η θεραπεία ζεύγους, η θεραπεία συμπεριφοράς, η ύπνωση, η γνωστική ψυχοθεραπεία, η διαπροσωπική, η θεραπεία περιβάλλοντος.
Η ψυχοθεραπεία είναι συχνά η πρώτη μορφή θεραπείας που συνιστάται για την κατάθλιψη. Η ατομική ψυχοθεραπεία βασίζεται σε ψυχοδυναμικές αρχές. Μέσα από τη ψυχοθεραπεία, το άτομο έχει τη δυνατότητα να εντοπίσει και στη συνέχεια να κατανοήσει τις συμπεριφορές, τις καταστάσεις, τα γεγονότα, τα συναισθήματα που του δημιούργησαν τα συμπτώματα κατάθλιψης. Εκπαιδεύεται πάνω σε διάφορες τεχνικές επίλυσης των προβλημάτων του και αποκτά σταδιακά μια αίσθηση ελέγχου του εαυτού του και των συναισθημάτων του.
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να μην είναι μόνο ατομική, αλλά έχει και άλλες μορφές. Υπάρχει και η ομαδική ψυχοθεραπεία, στην οποία επιλέγονται προσεκτικά οι ασθενείς, τοποθετούνται σε μια ομάδα και καθοδηγούνται από έναν εκπαιδευμένο ψυχοθεραπευτή, με σκοπό να βοηθήσει ο ένας ασθενής τον άλλον, προκειμένου να επέλθει αλλαγή στη συμπεριφορά και προσωπικότητά του. Οι ασθενείς μπορούν να μοιραστούν εμπειρίες και να ανταλλάξουν απόψεις. Στην κατάθλιψη, η ομαδική ψυχοθεραπεία είναι αποτελεσματική στη βελτίωση των διαπροσωπικών δεξιοτήτων και της αυτοεκτίμησης, καθώς παρέχει αναγνώριση και υποστήριξη διαπροσωπικών προβλημάτων. Ο ασθενής έχει την ευκαιρία να δοκιμάσει νέες διαπροσωπικές τεχνικές και να υψώσει την αυτοεκτίμησή του.
Η γνωστική ψυχοθεραπεία συγκαταλέγεται στις πιο διαδεδομένες ψυχοθεραπείες για την κατάθλιψη. Στην κατάθλιψη κυριαρχούν οι μη ρεαλιστικές υποθέσεις, οι αρνητικές σκέψεις και τα σφάλματα της λογικής σκέψης, που οδηγούν το άτομο να εκτιμά με λανθασμένο τρόπο το τι συμβαίνει πραγματικά μέσα του. Εστιάζει στην αλλαγή του τρόπου σκέψης και στην εκμάθηση νέων τρόπων συμπεριφοράς. Βοηθά τον ασθενή να δει πιο ρεαλιστικά την πραγματικότητα και συντελεί στο να αναπτύξει εκείνος δεξιότητες για να αντιμετωπίζει τις όποιες δυσκολίες. Χρησιμοποιεί ποικίλες τεχνικές που αποσκοπούν στην τόνωση της αυτοεκτίμησής του, στην αύξηση της συμμετοχής σε δραστηριότητες που τον γεμίζουν με ευχαρίστηση, στην ενεργητική επίλυση προβλημάτων. Ανιχνεύονται , και εντοπίζονται ποιοι τρόποι σκέψεις και συμπεριφοράς είναι δυσλειτουργικοί. Προσδιορίζονται νέοι και γίνεται προσπάθεια αντικατάστασης. Αυτό έχει στόχο να γίνει η καθημερινότητά του πιο λειτουργική και να βελτιωθεί η διάθεσή του.
Η γνωστική προσέγγιση χαρακτηρίζεται τόσο από συμπεριφορικές τεχνικές, που στόχος τους είναι η διόρθωση των συνεπειών και του αρνητικού τρόπου σκέψης στην καθημερινότητα, όσο και από γνωστικές τεχνικές που βοηθούν τον άνθρωπο να αναγνωρίσει και να διορθώσει τα δυσλειτουργικά γνωστικά του σχήματα. Για αυτό και ονομάζεται επίσης και γνωστική – συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία.
Καμία θεραπεία δεν μπορεί από μόνη της να διεκδικήσει την αποκλειστικότητα για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Μπορεί να χρειαστεί και ένας συνδυασμός των θεραπειών ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ατόμου, με ή όχι ταυτόχρονη χορήγηση φαρμακοθεραπείας για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης.
