Η κακοήθεια του μαστού είναι η πιο συχνή κακοήθεια στις γυναίκες. Με την πρόοδο της ιατρικής ο καρκίνος του μαστού στις περισσότερες περιπτώσεις αντιμετωπίζεται με άριστα αποτελέσματα. Κάθε γυναίκα όμως που υποβάλλεται σε θεραπευτική επέμβαση στον μαστό, βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σειρά μεταβολών, σωματικών και ψυχολογικών. Μία από τις πιο σημαντικές αλλαγές που πιθανόν να εμφανισθούν, είναι το Λεμφοίδημα.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑ
Η λέμφος είναι ένα άχρωμο υγρό που σχηματίζεται στους ιστούς του σώματος. Συνήθως, διοχετεύεται πίσω στο κυκλοφοριακό σύστημα μέσα από ένα δίκτυο από αγγεία και αδένες που ονομάζεται λεμφικό σύστημα. Οι λεμφικοί αδένες ενεργούν επίσης σαν φίλτρα, αφαιρώντας νεκρά ή μη φυσιολογικά κύτταρα και βακτήρια και παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην άμυνα του οργανισμού κατά των λοιμώξεων (μολύνσεων).
Το λεμφοίδημα είναι ένα οίδημα πλούσιο σε πρωτεΐνες, που συσσωρεύεται στο μεσοκυττάριο χώρο, επειδή το λεμφικό σύστημα της εκάστοτε περιοχής δεν έχει την ικανότητα να το απομακρύνει. Πιο απλά, προκειται για ένα φούσκωμα στους ιστούς κάτω από το δέρμα, όταν η λέμφος δεν μπορεί να διοχετευθεί.
Αυτή η συσσώρευση λέμφου έχει τις εξής πιθανές συνέπειες:
- Ανάπτυξη μικροβίων (πχ ερυσίπελας)
- Πρόσθετο βάρος του άκρου (ανάλογα με το μέγεθος του λεμφοιδήματος) που περιορίζει τη λειτουργικότητά του.
- Άσχημη αισθητική του άκρου, η οποία ενοχλεί τη γυναίκα που εμφανίζει αυτό το φούσκωμα στο χέρι της
Οι κατηγορίες του λεμφοιδήματος είναι οι ακόλουθες δύο:
Πρωτοπαθές Λεμφοίδημα
- Κληρονομικότητα – συγγενείς ανωμαλίες και ανεπάρκεια του λεμφικού συστήματος (μικρότερος αριθμός λεμφαγγείων, κακή ποιότητα λεμφαγγείων)
- Ορμονικά προβλήματα (87% εμφάνιση σε γυναίκες)
Δευτεροπαθές Λεμφοίδημα
• Μετεγχειρητικά (πχ μετά από χειρουργεία μαστού ή κοιλιακής χώρας) – μετατραυματικά
• Μετά από μόλυνση – φλεγμονή σε κάποια περιοχή του σώματος
• Κακοήθειες
• Τεχνητό
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι 150,000,000 άνθρωποι παγκοσμίως
εμφανίζουν δευτεροπαθές λεμφοίδημα.
ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑΤΟΣ
Αν και συνήθως δεν είναι δυνατό να προληφθεί η ζημιά στο λεμφικό σύστημα, είναι όμως δυνατό, να αντιμετωπισθεί το οίδημα από την αρχή και να αποφευχθεί ο κίνδυνος να μεγαλώσει. Θα πρέπει να επικοινωνήσετε άμεσα με τον θεράποντα ιατρο σας όσο μικρό και να είναι το οίδημα, καθώς είναι πολύ πιο εύκολο να αντιμετωπισθεί στα αρχικά στάδια.
Στην πρώτη φάση, η θεραπευτική προσέγγιση του λεμφοιδήματος περιλαμβάνει τη λεμφική παροχέτευση με τη χρήση ειδικού μηχανολογικού εξοπλισμού, τη λεμφική μάλαξη καθώς και τη συμπιεστική περίδεση με ειδικούς ανελαστικούς επιδέσμους. Βασικό τμήμα της θεραπείας αποτελούν οι ασκήσεις τόσο για τη βελτίωση της λειτουργικότητας του άκρου όσο και για την παροχέτευση της λέμφου. Στη δεύτερη φάση, κατασκευάζεται και τοποθετείται εξειδικευμένο συμπιεστικό ένδυμα. Τέλος, δίνονται οδηγίες για περιποίηση του δέρματος, ασκήσεις για το σπίτι και πρόγραμμα παρακολούθησης από τον εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή.
Συνοπτικά, οι κύριοι τρόποι θεραπευτικής αντιμετώπισης, ανάλογα με τη σοβαρότητα του οιδήματος, είναι οι εξής:
- Λεμφικό μασάζ συστηματικά
- Λεμφική παροχέτευση του οιδήματος, ακόμη και αν είναι οργανωμένο (χρόνιο)
- Συμπιεστική περίδεση με ειδικούς ανελαστικούς επιδέσμους
- Φροντίδα του δέρματος για καλύτερη συντήρηση των ιστών και μείωση του κινδύνου μολύνσεων
- Αποσυμφορητικές ασκήσεις (Πρόγραμμα διατάσεων και ασκήσεων ενδυνάμωσης, ασκήσεις σωστής στήριξης και βελτίωση αναπνοής)
ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑ & ΑΣΚΗΣΗ
Τα οφέλη της άσκησης
- Θετική επίδραση στη συναισθηματική κατάσταση και στην παραγωγή σεροτονίνης
- Αύξηση της σωματικής ευεξίας και της παραγωγής ενδορφινών
- Ενίσχυση σχηματισμού κυττάρων Natural Killers (NK Cells), που αποτελούν φυσικές άμυνες κατά του καρκίνου
- Μείωση της παραγωγής αδρεναλίνης και κορτιζόλης καθώς και μείωση του stress
- Επιδρά σημαντικά στην καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος
- Βελτίωση της κινητικότητας, της ευλυγισίας και του συντονισμού
- Μείωση της εξάντλησης καθώς βελτιώνεται προοδευτικά η αντοχή και η μυϊκή δύναμη
- Έλεγχος και μείωση του σωματικού βάρους – λιπώδους ιστού
- Αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης και μέσω αυτής της αύξησης, ενεργοποιείται η άντληση και η παροχέτευση της λέμφου
- Βελτίωση της καρδιαγγειακής λειτουργίας
- Αύξηση της επιστροφής της λέμφου
Βασικοί κανόνες της άσκησης
- Απαραίτητη η προθέρμανση με οποιονδήποτε τύπο αερόβιας άσκησης (στατικό ποδήλατο ή επιτόπιο τρέξιμο) καθώς και η αποθεραπεία μετά την άσκηση με ειδικές διατάσεις
- Οι κινήσεις δεν πρέπει να είναι επώδυνες και να ξεπερνούν τα όρια κινητικότητας του ασθενούς
- Η άσκηση να γίνεται πάντα με το συμπιεστικό ένδυμα ή την περίδεση με εξειδικευμένους ανελαστικούς επιδέσμους
- Πολύ σημαντική είναι η εκπαίδευση της διαφραγματικής αναπνοής γιατί το διάφραγμα όταν λειτουργεί σωστά δρά σαν αντλία παροχέτευσης της λέμφου.
- Πρέπει να δίνονται ακριβείς οδηγίες για την εκτέλεση της άσκησης. Επιπλέον, στην αρχή, προτείνεται να γίνονται με εποπτεία εξειδικευμένου φυσικοθεραπευτή
- Ο ρυθμος άσκησης να είναι αργος και να εντεινεται προοδευτικά προς αποφυγή φυσικής εξάντλησης
- Να γίνεται ρυθμική εξάσκηση των μεγάλων περιφερειακών σκελετικών μυών, οι οποίοι δρουν σαν επικουρικοί μηχανισμοί άντλησης της λέμφου
- Η ενταση της προσπάθειας πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ του 70-80% της μέγιστης ικανότητας για άσκηση
- Απαραίτητη η αυτοπειθαρχία και η συνέπεια του ασθενή στη συστηματική εκτέλεση των ασκήσεών του
Δεν υφίσταται αποτελεσματική διαχείριση του λεμφοιδήματος χωρίς άσκηση!
DOS
- Γενικά, η καθημερινότητα θα πρέπει να κυλάει ομαλά .
- Να γίνονται απλές ασκήσεις ή κινήσεις, χωρίς βάρος και δυσκολία του πάσχοντος μέλους.Το ξεσκόνισμα, το μαγείρεμα, το πλύσιμο των πιάτων είναι μερικές δραστηριότητες κατάλληλες για την άσκηση του άνω άκρου.
- Αν υπάρχει πόνος στην πάσχουσα πλευρά, η άσκηση να περιλαμβάνει αρχικά παθητικές κινήσεις και την ενεργοποίηση της υγιούς πλευράς .
- Προοδευτικά, ακολουθεί αερόβια άσκηση, ασκήσεις σε πισίνα και χρήση βοηθημάτων όπως ράβδος, μπάλα Pilates, βαράκια και λάστιχα γυμναστικής.
- Η ιδανική άσκηση αποσυμφόρησης για το κάτω άκρο είναι η «μυϊκή αντλία» μέσω της σύσπασης-χαλάρωσης όπως συμβαίνει στο απλό ή και το «σκανδιναβικό περπάτημα», οι ασκήσεις σε πισίνα, η ποδηλασία, η ανάβαση σκάλας και η ορειβασία.
DON’Ts
- Απαγορεύονται οι κινήσεις τινάγματος, σχισίματος και παρατεταμένης αιώρησης του ώμου γιατί έχουν αρνητική επίδραση στο λεμφικό σύστημα .
- Οι όποιες κινήσεις να είναι στα όρια του ασθενή και να μη γίνεται υπέρχρηση προς αποφυγή φλεγμονής!
- Πρέπει να αποφεύγεται η παρατεταμένη καθιστή θέση, η ορθοστασία και η μακράς διάρκειας άσκηση. Επίσης, η ένταση της άσκησης θα πρέπει να είναι κλιμακούμενη και όχι έντονη εξ’ αρχής.
Συμπερασματικά, η άσκηση είναι αναπόσπαστο κομμάτι της θεραπείας του λεμφοιδήματος υπό κάποιες όμως προϋποθέσεις. Ποτέ δεν ενεργούμε μόνοι μας. Πάντα συμβουλευόμαστε τον θεράποντα ιατρό μας και τον εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή .
Το Τμήμα Φυσικοθεραπείας του Metropolitan General, σε συνεργασία πάντα με τον θεράποντα χειρουργό μαστού, εχει την εξειδικευμένη γνώση και τον ειδικό εξοπλισμό για να μπορεί να δώσει αποτελεσματικές λύσεις στην αντιμετώπιση του λεμφοιδήματος.
