Οστεοαρθρίτις: Η αρχαιότερη νόσος των εμβίων όντων

29-07-2015

Η Οστεοαρθρίτιδα είναι η πλέον συχνή ρευματική νόσος που η συχνότητά της αυξάνεται προοδευτικά με την ηλικία.

Είναι η δεύτερη αιτία ανικανότητας μετά τα καρδιοαγγειακά νοσήματα και τις κακοήθεις νόσους. Αποτελεί μία παρεξηγημένη πάθηση μια και μέχρι πρόσφατα εθεωρείτο στενά συνυφασμένη με τα γηρατειά.

ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΣ

Η "παρεξηγημέν" νόσος
Το γήρας της αρθρώσεως και η Οστεοαρθρίτις δεν είναι έννοιες ταυτόσημες.
Ο αρθρικός χόνδρος είναι ένας ζωντανός ιστός, ικανός και να αναγεννηθεί.

Η οστεοαρθρίτις (O.A.) δεν αποτελεί μια εντοπισμένη νόσο αλλά ένα σύνολο καταστάσεων που χαρακτηρίζονται από διαταραχή της ισορροπίας των διαδικασιών σύνθεσης και αποδόμησης του αρθρικού χόνδρου και του υποκείμενου οστού. Πρόσφατη πανελλαδική έρευνα του Ελληνικού Ιδρύματος Ρευματολογικών Ερευνών (Ε.Ι.Ρ.Ε.) έδειξε επιπολασμό της συμπτωματικής Ο.Α. των περιφερικών αρθρώσεων και του αξονικού σκελετού σε ποσοστό 13% των ενηλίκων. Η έρευνα αφορούσε ενήλικες αστικών, ημιαστικών και αγροτικών περιοχών. Σήμερα 43 εκ. Αμερικανοί και 25 εκ. Ευρωπαίοι πάσχουν από Ο.Α.

Αν και η ηλικία δεν προκαλεί Ο.Α. η συχνότητά της αυξάνει με την ηλικία:

< 40 – 45 ετών ( 2-3% - σπάνια)

45 – 64 ετών (35%)

> 65 ετών (60 – 70%)

Ο στόχος της Ο.Α. είναι ο αρθρικός χόνδρος και εν συνεχεία το υποκείμενο οστούν.

ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΡΘΡΙΚΟΥ ΧΟΝΔΡΟΥ

ΘΕΜΕΛΙΟΣ ΟΥΣΙΑ: Matrix

κολλαγόνα ινίδια (ΙΙΒ), πρωτεογλυκάνες (κυρίως αγκρεκάνη) και μη-κολλαγόνα

μακρομόρια.

ΧΟΝΔΡΟΚΥΤΤΑΡΑ: Συνθέτουν όλα τα συστατικά της Θ.Ο., ένζυμα (MMPs),

κυτταροκίνες (IL-1,TNF-a), αναστολείς ενζύμων (TIMPs).

ΓΕΡΑΣΜΕΝΟΣ ΧΟΝΔΡΟΣ

Μείωση ύδατος
Ανεπηρέαστες πρωτεογλυκάνες
Ανεπηρέαστο κολλαγόνο
Ανεπηρέαστη ή μειωμένη υπερπλασία χονδροκυττάρων
Ανεπηρέαστη μεταβολική δραστηριότητα

ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΚΟΣ ΧΟΝΔΡΟΣ

Αύξηση ύδατος
Μείωση πρωτεογλυκάνες
Μείωση κολλαγόνου
Υπερπλασία χονδροκυττάρων
Αυξημένη μεταβολική δραστηριότητα

Στο παρελθόν η Ο.Α. εθεωρείτο αμιγώς εκφυλιστική κατάσταση κατά την οποία ο αρθρικός χόνδρος υφίστατο βλάβη με την πάροδο της ηλικίας. Σήμερα είναι γνωστό ότι η Ο.Α. είναι μια δυναμική κατάσταση κατά την οποία η βλάβη των αρθρικών επιφανειών εξισορροπείται από μία διαδικασία επιδιόρθωσης. Με την πάροδο του χρόνου η βλάβη αυξάνει και τελικά, παρά τη μεγαλύτερη διαδικασία επιδιόρθωσης, η βλάβη παραμένει και οι αλλοιώσεις της Ο.Α. είναι γεγονός.

ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΒΛΑΒΕΣ ΧΟΝΔΡΟΥ ΣΤΗΝ Ο.Α.

Οιδηματώδης με μικρορήξεις: Απώλεια της λείας επιφάνειας του χόνδρου, ο οποίος εμφανίζει μικρές ρωγμές και υπερτροφία των χονδροκυττάρων με περιοχές πολλαπλασιασμού αυτών.

Ρωγμές και εντυπώματα: Οι μικρορήξεις βαθαίνουν μέχρι το υποχόνδριο οστούν, ενώ γύρω από τις σχισμές εμφανίζονται αθροίσεις χονδροκυττάρων.

Διαβρώσεις: Ο χόνδρος πλέον καταστρέφεται.

Όταν είναι κλινικά εμφανής η οστεοαρθρίτιδα χαρακτηρίζεται από:

Αρθρικό Πόνο
Διόγκωση
Περιορισμό κινητικότητας
Δυσκινησία της άρθρωσης μετά από περίοδο ακινησίας
Δυσκαμψία (t < 30 min)
Ύδραρθρο (ενίοτε)

Η Διάγνωση της Ο.Α. βασίζεται στα εξής στοιχεία :

Πρωτεύον σύμπτωμα της Ο.Α. είναι ο πόνος (μηχανικού τύπου) ο οποίος επιδεινώνεται με την κίνηση, υποχωρεί με την ανάπαυση, ενώ - σε προχωρημένα στάδια – αφυπνίζει τον ασθενή.

Γιατί πονάει ο ασθενής ;

Ο χόνδρος στερείται αγγείων και νεύρων.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Ιστορικό (συμπτώματα, τραυματικές κακώσεις, χειρουργικές επεμβάσεις, συνοδές παθήσεις)
Κλινική εξέταση (ευαισθησία, διόγκωση)
Απεικονιστικές μέθοδοι
Εργαστηριακές εξετάσεις

ΑΙΤΙΕΣ ΠΟΝΟΥ:

Περιοστίτιδα στα σημεία επανόρθωσης
Μικροκατάγματα υποχονδρίου οστού
Ερεθισμός αρθρικού υμένα
Περιαρθρικό μυϊκό σπασμό
Οστική ισχαιμία
Ενθεσίτιδα

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

Απλές ακτινογραφίες
U/S (κύστη Baker)
CT
MRI (άσηπτη νέκρωση μηριαίας κεφαλής, ρήξεις μηνίσκων)
Αρθροσκόπηση διαγνωστική

ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Στένωση μεσαρθρίου διαστήματος
Σκλήρυνση υποχονδρίου οστού
Παρουσία επιχείλιων οστεοφύτων
Υποχόνδριες κύστεις (ενίοτε, όχι πάντα ορατές)

Είναι σημαντικό όμως να γνωρίζουμε ότι η ακτινολογική εικόνα της Ο.Α. δεν ταυτίζεται απαραίτητα με την κλινική εικόνα της νόσου!!! Όσον αφορά τα εργαστηριακά ευρήματα της Ο.Α. δεν υπάρχουν ειδικά εργαστηριακά τεστ που να βοηθούν στη διάγνωση.

Οι παράγοντες που προδιαθέτουν στην ανάπτυξη Ο.Α. διαρίνονται σε γενικούς και εξατομικευμένους:

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

ΓΕΝΙΚΟΙ

Ηλικία
Παχυσαρκία
Κληρονομικότης άρθρωσης
Φύλο

ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΟΙ

Τραυματισμοί
Επεμβάσεις
Σχήμα
Επάγγελμα
Νοσήματα

Όσον αφορά την πρόληψη της Ο.Α. –επί του παρόντος– δεν υπάρχουν φάρμακα ή άλλες θεραπείες οι οποίες προλαμβάνουν την ανάπτυξη Ο.Α. Σε ασθενείς με γνωστούς παράγοντες κινδύνου, όπως γενετική προδιάθεση, προηγούμενο τραυματισμό της άρθρωσης ή προηγούμενο πρόβλημα κατά την παιδική ηλικία, η άρση γνωστών παραγόντων επιδείνωσης (π.χ. παχυσαρκία, ακατάλληλο επάγγελμα) μπορεί να βοηθήσει.

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ της ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ

Συντηρητική
Χειρουργική
Γονιδιακή

ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

1. Οδηγίες προς τον ασθενή

2. Ασκήσεις

3. Φαρμακευτική αγωγή

4. Τοπική θεραπεία

5. Φυσικοθεραπείες

ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΣΘΕΝΗ

Απώλεια βάρους
Αλλαγή καθημερινών συνηθειών (σκαλοπάτια)
Ενίσχυση μυικού συστήματος
Χρήση βοηθημάτων (επιγονατίδες, ειδικοί νάρθηκες)

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Αναλγητικά (παρακεταμόλη)
Ναρκωτικά αναλγητικά (κωδείνη, οπιούχα κ.α.)
Μ.Σ.Α.Φ. (κλασικά, νεότερα, κοξίμπες)
Σύγχρονα βραδείας δράσης αντιοστεοαρθριτικά (τροποποιητικά της νόσου)

ΓΟΝΙΔΙΑΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Μεταφορά και τοποθέτηση γονιδίων (αδενοιό) στα οστικά κύτταρα προάγοντας την σύνθεση θεμέλιας ουσίας του χόνδρου και αναστέλοντας τον καταβολισμό του.
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Δέσμευση της ιντερλευκίνης –1 ( IL-1 )
Ενίσχυση των επιπέδων του ανταγωνιστή υποδοχέων της IL-1 (IL-1Ra )