Η 8η Μαΐου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Καρκίνου των Ωοθηκών και είναι αφιερωμένη στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για τον καρκίνο των ωοθηκών.
Ο καρκίνος των ωοθηκών αποτελεί μια σοβαρή μορφή καρκίνου που περιλαμβάνει τον καρκίνο σαλπίγγων και περιτόναιου. Τα όργανα αυτά αποτελούν τμήμα των έσω γεννητικών οργάνων της γυναίκας και βρίσκονται στην πύελο. Παγκοσμίως, αναγνωρίζεται ως η έβδομη πιο κοινή μορφή καρκίνου στις γυναίκες και ένας από τους πιο θανατηφόρους καρκίνους του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος, καθώς συχνά διαγιγνώσκεται σε προχωρημένα στάδια.
Συχνότητα
Ο καρκίνος των ωοθηκών εκτιμάται ότι προσβάλλει περίπου 300.000 γυναίκες παγκοσμίως κάθε χρόνο. Στις ΗΠΑ, είναι η πέμπτη κυριότερη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες. Οι πιθανότητες εμφάνισής του αυξάνονται με την ηλικία, κυρίως μετά τα 50 έτη, αν και μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Η πιθανότητα να εμφανιστεί είναι μεγαλύτερη σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου ωοθηκών ή μαστού σε συγγενείς α΄ και β΄ βαθμού.
Συμπτώματα
Ο καρκίνος των ωοθηκών συχνά δεν παρουσιάζει συμπτώματα στα πρώιμα στάδια, γεγονός που καθιστά την πρόωρη διάγνωση δύσκολη. Όταν τα συμπτώματα εμφανίζονται, είναι συνήθως ασαφή και μη ειδικά, γεγονός που σημαίνει ότι μπορεί να αποδοθούν σε πολλές άλλες παθήσεις. Τα συχνότερα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνος στην περιοχή της πυέλου ή της κοιλιάς, αίσθημα πληρότητας ή βάρους στην κοιλιά, αυξημένη συχνότητα ούρησης, αλλαγές στην πεπτική λειτουργία όπως διάρροια ή δυσκοιλιότητα, ανεξήγητη απώλεια βάρους ή κόπωση.
Διάγνωση
Η διάγνωση του καρκίνου των ωοθηκών συχνά γίνεται μέσω μιας σειράς δοκιμασιών. Η πιο συχνή εξέταση είναι η υπερηχογραφία των πυελικών οργάνων, η οποία μπορεί να δείξει ανωμαλίες στις ωοθήκες. Άλλες διαγνωστικές τεχνικές περιλαμβάνουν την αξονική τομογραφία (CT), τη μαγνητική τομογραφία (MRI) και τις αιματολογικές εξετάσεις για την ανίχνευση του δείκτη CA-125, ο οποίος μπορεί να είναι αυξημένος σε γυναίκες με καρκίνο των ωοθηκών. Επίσης, η τελική διάγνωση προκύπτει από βιοψία για να εξακριβωθεί οριστικά η παρουσία καρκίνου, κατά την οποία λαμβάνεται ένα δείγμα ιστού από τις ωοθήκες για μικροσκοπική εξέταση.
Η έγκαιρη διάγνωση είναι κρίσιμη για την επιτυχία της θεραπείας του καρκίνου των ωοθηκών. Δυστυχώς, λόγω της έλλειψης συγκεκριμένων συμπτωμάτων στα αρχικά στάδια και της γενικής ασάφειας των συμπτωμάτων που εμφανίζονται, πολλές γυναίκες διαγιγνώσκονται σε προχωρημένα στάδια της νόσου. Γι' αυτό το λόγο, οι γυναίκες ενθαρρύνονται να παρακολουθούν στενά την υγεία τους και να συζητούν με το γιατρό τους οποιεσδήποτε αλλαγές ή ασυνήθιστα συμπτώματα που εμφανίζονται, ώστε να διευκολύνεται η έγκαιρη διάγνωση.
Διά βίου κίνδυνος για ανάπτυξη καρκίνου ωοθηκών για φορείς μεταλλάξεων BRCA1 και BRCA2
Στην περίπτωση μεταλλάξεων στο γονίδιο BRCA1, η επίπτωση του καρκίνου των ωοθηκών μέχρι την ηλικία των 70 ετών φτάνει περίπου το 45%, ενώ αντίστοιχες μεταλλάξεις στο γονίδιο BRCA2 παρουσιάζουν κίνδυνο 16,5% μέχρι την ίδια ηλικία. Έχει επιβεβαιωθεί επίσης η ύπαρξη άλλων γονιδίων που συνδέονται με τον καρκίνο των ωοθηκών, ενώ οι παραλλαγές άγνωστης κλινικής σημασίας (VUS) παραμένουν αδιευκρίνιστες.
Εκτιμάται ότι περίπου το 13-15% των ασθενών με καρκίνο των ωοθηκών φέρουν γονιδιακές μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 άρα έχουν κληρονομήσει από τους γονείς τους την αιτία δημιουργίας του συγκεκριμένου καρκίνου. Το ποσοστό του κληρονομικού καρκίνου ωοθήκης μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερο δεδομένου ότι ο αριθμός των παραλλαγών του παραμένουν άγνωστες.
Οι ασθενείς που γνωρίζουν ότι φέρουν κάποια από τις παραπάνω μεταλλάξεις (BRCA1 και BRCA2) ή οποιοδήποτε άλλο από τα 43 γονίδια που σχετίζονται με το σύνδρομο Κληρονομικού Καρκίνου Μαστού και Ωοθηκών (HBOC) πρέπει να παρακολουθούνται στενά. Αυτό ισχύει επίσης για ασθενείς που δεν γνωρίζουν τη γενετική τους κατάσταση αλλά έχουν ισχυρό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού σε νεαρή ηλικία ή καρκίνου των ωοθηκών σε οποιαδήποτε ηλικία.
Προληπτικές επεμβάσεις
Προληπτικές επεμβάσεις όπως η αφαίρεση και των δύο σαλπίγγων και ωοθηκών, θα μπορούσαν να μειώσουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών έως και 98%. Αυτή η επιλογή πρέπει πάντα να συζητείται με έναν γυναικολόγο και κλινικό γενετιστή.
Ρομποτική χειρουργική και καρκίνος ωοθηκών
Η χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου ωοθηκών στη συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών περιλαμβάνει λαπαροτομία δηλαδή ανοικτές χειρουργικές επεμβάσεις.
Αν η καλύτερη πρόληψη του καρκίνου ωοθήκης για εσάς είναι η αφαίρεση των ωοθηκών, πρέπει να ληφθεί ειδική προσοχή ώστε οι ωοθήκες να αφαιρεθούν ολόκληρες και ακέραιες. Έχουν αναφερθεί πολλαπλές περιπτώσεις όπου υπολείμματα ωοθηκών παρέμειναν μέσα στην κοιλιά μετά την αφαίρεση και των δύο ωοθηκών και σαλπίγγων για διάφορους σκοπούς.
Η ρομποτική χειρουργική συμβάλλει στην επιτυχή ολοκλήρωση τέτοιων χειρουργικών επεμβάσεων αποφεύγοντας την παραμονή υπολειμμάτων ωοθηκών λόγω αυξημένων συμφύσεων ή κακής ορατότητας του χειρουργικού πεδίου.
