Η Ιδιοπαθής Θρομβοκυτταραιμία (ET, Essential Thrombocythemia) ανήκει στα Μυελοϋπερπλαστικά Νεοπλάσματα, τα οποία είναι αρνητικά στο Χρωμόσωμα Φιλαδέλφειας. Η καλύτερη κατανόηση της παθογένειας της νόσου σε μοριακό επίπεδο έχει συμβάλει στην έγκαιρη αναγνώριση και ανίχνευση των ασθενών που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο τόσο για εξέλιξη της νόσου όσο και για την εμφάνιση αγγειακών επιπλοκών.
Θετικότητα στη μετάλλαξη JAK2V617F ανευρίσκεται σε ποσοστό 50%-60%, στην CALR σε 25%-30% και στην MPL σε περίπου 5%. Υπάρχει, επίσης, ένα ποσοστό 10%-15% ασθενών με τριπλή αρνητικότητα, όπου για τη διάγνωση απαιτείται Οστεομυελική Βιοψία.
Επισημαίνεται η ανάγκη για αυστηρή εκτίμηση της οστεομυελικής βιοψίας, ώστε να αποφευχθεί διαγνωστική σύγχυση της Ιδιοπαθούς Θρομβοκυττάρωσης με την προσομοιάζουσα Προϊνωτική Μυελοσκλήρυνση.
Για τη διάγνωση απαιτούνται τα ακόλουθα κριτήρια:
- Αυξημένα αιμοπετάλια (ΑΜΠ) ≥ 450.000/ μL.
- Επίκτητη παθολογική μετάλλαξη [JAK2/CALR/MPL].
- Απουσία άλλης μυελικής νεοπλασίας (αληθής πολυκυτταραιμία, πρωτοπαθής μυελοσκλήρυνση, χρόνια μυελογενής λευχαιμία, μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο).
- Απουσία αντιδραστικής θρομβοκυττάρωσης, με φυσιολογικές αποθήκες σιδήρου.
- Συμβατό μυελόγραμμα και οστεομυελική βιοψία.
Διαστρωμάτωση κινδύνου
Το τρέχον σύστημα διαστρωμάτωσης κινδύνου (IPSET) διακρίνει τέσσερις ομάδες: Πολύ χαμηλού, Χαμηλού, Ενδιάμεσου και Υψηλού κινδύνου, με βάση τον συνδυασμό: ηλικίας, ιστορικού θρόμβωσης και παρουσίας της μετάλλαξης JAK2.
Στο νεότερο/ενισχυμένο διεθνές προγνωστικό σύστημα (MIPSS-ET), λαμβάνεται υπόψη και η παρουσία επιπρόσθετων μεταλλάξεων. Οι ασθενείς κατανέμονται σε τρεις ομάδες:
- 0-1 βαθμός (score): Χαμηλού κινδύνου
- 2-5 βαθμοί: Ενδιάμεσου κινδύνου
- ≥6 βαθμοί: Υψηλού κινδύνου
Επιπλέον, συνεκτιμώνται οι εξής παράγοντες: ηλικία, αριθμός λευκοκυττάρων, αριθμός αιμοπεταλίων, φύλο, προηγηθείσα θρόμβωση, σπληνομεγαλία.
Διαφορική διάγνωση (ΔΔ)
Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στη διαφορική διάγνωση της ΕΤ από την προ-μυελοσκλήρυνση (Pre-MF/Myelofibrosis), καθώς τουλάχιστον στο 20%-30% των περιπτώσεων η Pre-MF διαφεύγει της διάγνωσης.
Έκβαση της νόσου
Κύριες αιτίες νοσηρότητας και θνητότητας αποτελούν οι αρτηριακές και φλεβικές θρομβώσεις, οι αιμορραγίες και οι μικροαγγειακές/αγγειοκινητικές διαταραχές. Επιπλέον, σπάνια η νόσος μπορεί να εξελιχθεί σε μυελοσκλήρυνση ή βλαστική κρίση.
Θεραπευτικές επιλογές
Η θεραπεία στοχεύει στη μείωση των θρομβοαιμορραγικών επιπλοκών, των συστηματικών συμπτωμάτων, της σπληνομεγαλίας, καθώς και στην πρόληψη εξέλιξης της νόσου σε μυελοΐνωση ή βλαστική φάση.
- Αντιαιμοπεταλιακή αγωγή
- Δεν χορηγείται σε χαμηλού κινδύνου ασθενείς, εκτός αν υπάρχουν έντονα μικροαγγειακά/αγγειοκινητικά συμπτώματα (π.χ. ημικρανίες).
- Αντενδείκνυται σε αιμοπετάλια > 1.000.000/μL και στη μετάλλαξη CALR.
- Στις υπόλοιπες περιπτώσεις χορηγείται ασπιρίνη (κλασική ή εντεροδιαλυτή), με εξατομίκευση της δοσολογίας.
- Κυτταρομειωτική θεραπεία. Περιλαμβάνει:
- Υδροξυουρία (HC)
- Αναγρελίδη (ANA)
- Ιντερφερόνη (IFN)
Η επιλογή θεραπείας λαμβάνει υπόψη:
- Τη χρόνια πορεία της νόσου
- Τις ανεπιθύμητες ενέργειες (Η HC σχετίζεται με πιθανό καρκινογόνο και λευχαιμιογόνο κίνδυνο, ενώ η ANA με πιθανό καρδιαγγειακό κίνδυνο)
- Η IFN αποτελεί πλέον θεραπεία 1ης γραμμής στην Ιδιοπαθή Θρομβοκυτταραιμία.
Θεραπεία ανά ομάδα κινδύνου
- Χαμηλού κινδύνου
- Κυτταρομειωτική αγωγή αν τα αιμοπετάλια είναι > 1.500.000/μL.
- Ενδιάμεσου κινδύνου
- Δεν συνιστάται κυτταρομειωτική αγωγή, εκτός αν υπάρχουν επίμονα συμπτώματα.
- Υψηλού κινδύνου
- Όλοι οι ασθενείς λαμβάνουν ασπιρίνη υπό παρακολούθηση.
- Η υδροξυουρία μειώνει αποδεδειγμένα τα θρομβωτικά συμβάματα.
- Η ιντερφερόνη (IFN) έχει πλέον θέση ως θεραπεία 1ης γραμμής σε:
- Ενδιάμεσου κινδύνου (JAK2- αρνητικούς) ασθενείς
- Υψηλού κινδύνου ασθενείς
Ιντερφερόνη (IFN) και θεραπευτικές προοπτικές
Η ιντερφερόνη (IFN) είναι μη μεταλλαξιογόνος, μη γοναδοτοξική και μη ανοσοκατασταλτική, αποτελώντας τη μόνη ασφαλή θεραπεία κατά την εγκυμοσύνη.
- Δρα στο αρχέγονο αιμοποιητικό κύτταρο (Stem Cell) και στο μικροπεριβάλλον.
- Μπορεί να επιτύχει μοριακές υφέσεις σε ασθενείς με PV ή ET.
- Η Ropeginterferon alfa-2b (Ιντερφερόνη 3ης γενιάς) χορηγείται κάθε 2-4 εβδομάδες, επιτυγχάνοντας βαθιές μοριακές υφέσεις.
- Η FDA & EMA έχουν εγκρίνει τη χρήση της για τα Μυελοϋπερπλαστικά Νεοπλάσματα (MPN/PV), ανεξαρτήτως προηγούμενης θεραπείας.
Η εξατομικευμένη Ιατρική Ακριβείας είναι ο πυλώνας της σύγχρονης θεραπείας, με το Θεραπευτήριο Metropolitan General να πρωτοπορεί στον τομέα αυτόν.
