Η αυτοκτονία δεν έχει έναν ορισμό. Αποτελεί μια εκούσια απόφαση ενός ατόμου να αφαιρέσει τη ζωή του. Πρόκειται για ένα πολυδιάστατο φαινόμενο και θεωρείται ότι μπορεί να προκληθεί από συνδυασμό νοητικών και συναισθηματικών διεργασιών. Ένα ποσοστό ανθρώπων έχει σκεφτεί κάποια στιγμή την αυτοκτονία. Κάποια άτομα ενδέχεται να έχουν περιστασιακές αυτοκτονικές σκέψεις που να έχουν προκληθεί από δυσβάσταχτα συμβάντα της ζωής τους, ενώ σε άλλα άτομα μπορεί να επιμένουν και να έχουν απροσδιόριστη διάρκεια. Ένα άτομο με αυτοκτονικό ιδεασμό διακατέχεται από αρνητικά συναισθήματα, όπως αυτά της μοναξιάς, της απελπισίας, της θλίψης και παρουσιάζει αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Η αυτοκτονία αποτελεί για εκείνο τη λύτρωση του από αυτά που αισθάνεται.
Οι αυτοκαταστροφικές σκέψεις μπορεί να είναι προσδιορισμένες, σαφείς και σχεδιασμένες στο να εκτελεστούν οργανωμένα. Οι έντονες και εμμονικές σκέψεις είναι ιδιαίτερα σοβαρές και τις περισσότερες φορές έχουν οδηγηθεί σε απόπειρα αυτοκτονίας. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, ο αυτοκτονικός ιδεασμός απαιτεί την προσοχή και υποστήριξη του άμεσου κοντινού περιβάλλοντος προκειμένου να βοηθηθεί το άτομο που υποφέρει από αυτόν.
Τι μπορούμε να κάνουμε
- Φρόνιμο θα ήταν να αξιολογήσετε αν έχετε τη δυνατότητα να βοηθήσετε αυτόν τον άνθρωπο, σύμφωνα με τη δική σας συναισθηματική κατάσταση. Αν δυσκολεύεστε να διαχειριστείτε τα συναισθήματά σας και την ανοιχτή συζήτηση, απευθυνθείτε και ενημερώστε άμεσα ένα άλλο κοντινό πρόσωπο.
- Εάν διαπιστώσουμε τέτοιου είδους αντιδράσεις στον εαυτό μας, θα πρέπει να ζητήσουμε τη βοήθεια κάποιου ατόμου που εμπιστευόμαστε και να μιλήσουμε μαζί του για το πώς νιώθουμε και το τι σκεφτόμαστε.
- Βεβαιωθείτε πως θα αφιερώσετε προσωπικό σας χρόνο και πως θα είσαστε διαθέσιμος, όποτε χρειαστεί την άμεση βοήθειά σας και να υπολογίσετε το ρόλο που έχετε στη ζωή σας με υπευθυνότητα. Το άτομο με αυτοκτονικό ιδεασμό χρειάζεται να νιώσει αποδοχή, εμπιστοσύνη και ασφάλεια από τα άτομα που βρίσκονται κοντά του και επιλέγει να μοιραστεί μαζί τους τις σκέψεις του.
- Ξεκινήστε μια ανοιχτή συζήτηση με το άτομο αυτό. Ενθαρρύνετέ τον να μιλήσει για το πως αισθάνεται. Ζητήστε του να μοιραστεί τις σκέψεις του μαζί σας.
- Μιλήστε για την αυτοκτονία και προσπαθήστε να τον κάνετε να καταλάβει ότι μπορεί να το συζητήσει μαζί σας. Αν δυσκολεύεται να το διαχειριστεί, μπορείτε να του κάνετε ερωτήσεις γύρω από αυτό το θέμα, όπως για παράδειγμα «Έχεις σκεφτείς να τελειώσεις τη ζωή σου;» ή «Έχεις σκεφτεί την αυτοκτονία;». Με αυτόν τον τρόπο μπορείτε να τον βοηθήσετε στο να αναγνωρίσει την κατάσταση που έχει βρεθεί.
- Να εκφράσετε σε αυτό το άτομο την απόλυτη κατανόηση. Μην φανείτε δύσπιστοι, έκπληκτοι, μη μεταδώσετε το φόβο σας, μην πανικοβληθείτε, μην τον αγνοήσετε, μην υποβαθμίσετε τη σοβαρότητα της κατάστασης, μην τον επικρίνετε, μην τον κατηγορήσετε, μην τον στιγματίσετε, μην τον περιθωριοποιήσετε. Να είσαστε ένας καλός ακροατής τόσο ενεργητικός, όσο και παθητικός.
- Ενημερώστε τον για την άμεση υποστήριξή σας. Επικοινωνήστε του το πόσο τον νοιάζεστε και πως δεν είναι μόνος του σε όλο αυτό.
- Να επιμείνετε σε διερευνητικές ερωτήσεις, προκειμένου να αντλήσετε πληροφορίες για το χρονικό διάστημα, τη διάρκεια και τους λόγους που οδηγήθηκε σε αυτοκτονικό ιδεασμό. Ακόμα πιο σημαντικό είναι να προσπαθήστε να εκμαιεύσετε αν έχει σκεφτεί τον τρόπο, δηλαδή αν έχει ένα συγκεκριμένο σχέδιο.
- Να χρησιμοποιήσετε την τεχνική της επανάληψης. Να του επαναλαμβάνετε αυτά που σας έχει πει και με αυτόν τον τρόπο μπορείτε να τον βοηθήσετε να αναγνωρίσει κάποια σημαντικά στοιχεία του ιδεασμού του.
- Μπορείτε να κλείσετε μια συμφωνία-υπόσχεση μεταξύ σας, πως το άτομο με αυτοκτονικές σκέψεις δεν θα επιχειρήσει τίποτα μέχρι να λήξει η όποια δέσμευση. Με αυτόν τον τρόπο, συχνά λειτουργεί εποικοδομητικά, ως δικλείδα ασφαλείας, αλλά για κανέναν λόγο δεν αποτελεί λύση του προβλήματος.
- Να επιχειρήσετε να σχεδιάσετε μαζί του ένα σχέδιο κρίσης. Το σχέδιο κρίσης ουσιαστικά θα αποτελέσει το σχέδιο ασφάλειας του. Το σχέδιο μπορεί να περιλαμβάνει τεχνικές χαλάρωσης, τεχνικές διάσπασης της προσοχής, μουσική, ζωγραφική, ανάγνωση βιβλίου, φυσική άσκηση, βόλτα σε εξωτερικό χώρο, συνομιλία είτε με φυσική παρουσία, είτε με τεχνική με κοντινό πρόσωπο ή πρόσωπο αναφοράς και γενικότερα γενικευμένη αντίδραση απέναντι στις αυτοκτονικές σκέψεις.
- Να κατανοήσετε πως εσείς πρέπει να αντιδράσετε άμεσα. Στην περίπτωση που αναγνωρίσετε σχεδιασμό ενός αυτοκτονικού ιδεασμού, ενημερώνετε άμεσα ένα πρόσωπο του στενού του περιβάλλοντος. Την κατάσταση δεν μπορείτε να τη βελτιώσετε εσείς μόνοι σας. Απαιτείται άμεσης παρακολούθησης από ειδικό ψυχικής υγείας.
- Να τον καθοδηγήσετε στο να απευθυνθεί άμεσα σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας, προκειμένου να βοηθηθεί και να σώσει τη ζωή του. Η ντροπή και το στίγμα που κυριαρχεί σχετικά με τις ψυχικές διαταραχές, πολλές φορές εμποδίζουν έναν άνθρωπο στο να αναζητήσει βοήθεια και να εκφράσει τον βαθύ πόνο που νιώθει.
- Να μεταδίδετε την ελπίδα, χωρίς να μειώσετε τον αυτοκτονικό ιδεασμό του. Να εστιάσετε στο ότι έχει όση υποστήριξη χρειαστεί και θα καταφέρει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον πόνο που νιώθει.
Ιδιαίτερη σημασία έχει να συνειδητοποιήσουμε πως η πρόληψη της αυτοκτονίας κρίνεται απαραίτητη και θα πρέπει να σταματήσει το άτομο με αυτοκτονικό ιδεασμό να αισθάνεται μόνο του και στιγματισμένο μπροστά σε αυτό που αντιμετωπίζει. Θα πρέπει να προσφέρεται βοήθεια και υποστήριξη τόσο από επαγγελματίες υγείας, όσο και από το οικογενειακό, φιλικό και κοινωνικό του περιβάλλον.
